شمارۀ جدید مجلۀ «برداشت اول» منتشر شد
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری فارس، تازه‌ترین شمارۀ نشریۀ گفتمانی راهبردی «برداشت اول» به‌کوشش مشترک مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری و مؤسسۀ فرهنگی مطبوعاتی ایران در بهمن و اسفند ۱۴۰۱ منتشر شد.
شماره‌های چهارم و پنجم مجلۀ «برداشت اول» که به بررسی چشم‌انداز سیاست خارجۀ دولت سیزدهم در میانۀ تحولات نظم جهانی، لایحۀ دولت دربارۀ تجمعات اعتراضی و ضرورت اجرای اصل ۲۷ قانون اساسی، نظریۀ عدالت اجتماعی و کتاب «بازاندیشی عدالت اجتماعی» می‌پردازد با سه پروندۀ «آیندۀ نظم جهانی و فرصت ایرانی»، «اغتشاش و اعتراض؛ قبض و بسط جمهوریت» و «عدالت‌شناسی، دادگری است» در ۴۸۰ صفحه به چاپ رسید.
آیندۀ نظم جهانی و فرصت ایرانی
بحث دربارهٔ نظم آیندۀ جهانی و تحولات آن در محافل سیاست‌پژوهی و سیاستگذاری جهان، دوباره بیمها و امیدهایی را پیش کشیده است. نقشآفرینیِ مؤثر و تضمینشدهٔ ایران در معادلات جهانی، مستلزم شناخت درست تحولات جاری، پیش‌بینی تحولات آتی، گذر از سیاستهای اقتضایی و اتخاذ سیاست‌هایی ایجابی در قبال آن است؛ زیرا برآورد کنونی آن است که در نظم آیندۀ جهان، پیوست‌ها و گسست‌های قدرت بر مدارِ «راه‌ها» استوار خواهد شد.
بر همین اساس است که تلاش دولت برای رفع و خنثیسازی تحریمهای ظالمانۀ آمریکا، سیاست چندجانبه‌گرایی و سخنرانی رئیس‌جمهور در سازمان ملل دربارۀ نظم عادلانهٔ جهانی، سیاست همسایگی دولت سیزدهم و عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، سفر اخیر رئیس‌جمهور به چین برای اجرایی‌سازی سند همکاری ۲۵سالهٔ ایران و چین، و فعالسازی کریدورهای ترانزیت منطقهای و بینالمللی، لاجرم می‌بایست بخشهایی از یک کلانسیاست مبتکرانه و ایجابی در نسبت با احیای موقعیت ژئواستراتژیک ایران در نقشۀ ژئوپولیتیک جهان باشد؛ ازاین‌رو، بخشی از پروندهٔ «آیندۀ نظم جهانی و فرصت ایرانی» به شناسایی منطق تحول نظم جهانی اختصاص یافته و در بخش دیگر آن، «فرصتِ ایرانی» در نسبت با تحولات بین‌الملل تبیین شده و برای به چنگ آوردن این فرصت سرنوشت‌ساز، راهبردهایی از زبان سیاست‌مداران و سیاستپژوهان آمده است. به‌بیان دیگر این پرونده می‌کوشد همزمان «فرصت ایرانی جهان» و «فرصت جهانی ایران» را ببیند و این دو را در پیوند با یکدیگر به فهم درآورد.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، در گفت‌وگو با «برداشت اول» به بیان مختصات نظم بین‌الملل در دوران جنگ سرد و پسا جنگ سرد پرداخته و با تبیین مبانی و مستندات «سیاست چندجانبه‌گرایی» دولت سیزدهم، دربارۀ گذار از نظم تک‌قطبی به نظم چندجانبه سخن گفته است. او معتقد است جمهوری اسلامی ایران باید بتواند در محور مقاومت با نگاه به «سیاست همسایگی»، قدرت تثبیت امنیت و توسعۀ منطقه را به مردم و دولت‌های منطقه بازگرداند. «سیاست چندجانبه‌گرایی» در جهان امروز، این فرصت را فراهم کرده که قدرت‌های نوظهور در عرصه‌های مختلف، نمود و بروز یابند و در چهارچوب آن، ایران بتواند یک کنشگر فعال و یک قدرت اصلی باشد.
در ادامه، سه روایت آمریکایی، چینی و روسی دربارهٔ منطق «تحول در نظم جهانی» از زبان جان مرشایمر، رابرت کاپلان، یان شوئه‌تونگ و الکساندر دوگین طرح شده است. حسین سلیمی و ابراهیم متقی در میزگردی ماهیت نظم آتی بین‌الملل و فرصت‌های ایران در میانهٔ تحولات نظم جهانی را بررسی کرده‌اند. ابوذر گوهری‌مقدم، معاون سیاسی و بین‌الملل مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، به بازخوانی گفتمانی سخنان رئیس‌جمهور در سازمان ملل پرداخته است. سیدآرش وکیلیان از دورنمای دوپارۀ جهان سرمایه‌داری سخن گفته و مهدی خراتیان سند امنیت ملی آمریکا در سال ۲۰۲۲ را به‌مثابهٔ مانیفست جنگ سرد جدید تحلیل کرده است. مارکو کارنلوس به تماشای جهان بر فراز جنگ سرد دوم نشسته، رحمن قهرمان‌پور از چشم‌انداز مبهم موازنه در منطقه سخن گفته، محمدرضا مجیدی به فرصت چینی ایران نگاه دارد، محسن شریعتی‌نیا مفاد پیمان شانگهای را بررسی کرده، مجید شاکری دربارۀ ضرورت بیداری حکمرانی در بزنگاه تحولات آتی جهان هشدار داده، ولی کالجی از فرصت‌های اوراسیایی ایران پرده برداشته، طه اکرمی از نظم‌های در حال ظهور گفته، روحالامین سعیدی تغییر نظم جهان را در سایهٔ نظریۀ تغییر نظم بین‌الملل تبیین کرده، مهدی خانعلی‌زاده بر اساس اصل «نه شرقی، نه غربی» نگاهی به موازنۀ منفی در دوران گذار داشته، علی‌رضا کوهکن طرح صلح بین‌الملل اسلامی را تبیین کرده و علی ضیایی و محمدجواد شاهجویی در کارگروه ترانزیت مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، به تدوین نگاشت سیاستی راه‌های جهانی به‌منزلهٔ فرصت ایرانی در تحولات آتی جهان پرداخته‌اند.
اغتشاش و اعتراض؛ قبض و بسط جمهوریت
با نظر به صورت‌بندی گفتمان دولت سیزدهم براساس دو رکن «عدالت و جمهوریت»، دومین پروندۀ شمارۀ اخیر مجلۀ «برداشت اول» به حق اعتراض و لزوم اجرای اصل بیست‌وهفتم قانون اساسی اختصاص یافته است؛ اصلی که تأکید دارد: «تشکیل اجتماعات و راهپیماییها، بدون حمل سلاح، به شرط آنکه مخل به مبانی اسلام نباشد آزاد است». پروندۀ حق اعتراض در سایۀ رکن جمهوریت گفتمان دولت سیزدهم و مرزبندی میان اغتشاش و اعتراض در گفتار رئیس‌جمهور، این رویکرد را دنبال می‌کند که اغتشاش، تهدید جمهوریت و اعتراض، فرصت جمهوریت است.
ازاین‌رو در گفت‌وگویی تفصیلی با محمد دهقان، معاون حقوقی رئیس‌جمهور، به لوازم اجرای اصل ۲۷ قانون اساسی پرداخته است. او در این مصاحبه از اعتراض به‌منزلهٔ یک فرصت برای بازسازی نظام حکمرانی و راهکاری برای کاهش شکاف میان دولت و ملت یاد کرده و خبر از تصویب کلیات لایحه‌ای در دولت سیزدهم می‌دهد که معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری دربارۀ شرایط قانونی برگزاری تجمعات اعتراضی نوشته است.
«جمهوریت؛ تبدیل تهدید اغتشاش به فرصت اعتراض» گفتار مشترک علی بهادری جهرمی و هادی طحان نظیف در همایش «حاکمیت قانون و اعتراض مدنی» است. سخنگوی دولت سیزدهم به تمهیدات ساختاری تأمین حق اعتراض پرداخته و به طرح‌های دولت در سه بخش «نظام انتخاباتی و مسئلهٔ نمایندگی»، «حق رأی نهادهای مدنی در مجامع تصمیم‌گیری» و «نظام اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی فرایند تصمیم‌گیری» اشاره کرده است. سخنگوی شورای نگهبان نیز با بیان این‌که قانون میان اغتشاش و اعتراض مرز می‌گذارد، تأکید می‌کند مفاد اصل ۲۷ قانون اساسی روشن است و نیازی به تفسیر شورای نگهبان ندارد.
در ادامه، سیداحمد حبیب‌نژاد، سید محمدمهدی غمامی، احسان بابایی، حامد نیکونهاد، سیداحسان رفیعی علوی، سکینه پاد و محمد سلیمانی درچه به سویه‌های حقوقی حق اعتراض توجه و آن را از منظر حقوق عمومی صورت‌بندی کرده‌اند. بیژن عباسی، علی صابری تولایی و حامد کرمی در میزگردی به الزامات اجرای اصل بیست‌وهفتم پرداخته‌اند. سینا کلهر، سیدحسین شهرستانی، سجاد صفار هرندی، حمید هوشنگی، علی‌رضا بلیغ، علی اخترشهر، مهدی جمشیدی، حمید دهقانیان و محسن جبارنژاد نیز از جنبۀ فلسفۀ سیاست و جامعه‌شناسی سیاسی به بنیادهای حق اعتراض و اعتراض به‌منزلۀ یک فرهنگ سیاسی نگریسته‌اند.
عدالت‌شناسی، دادگری است
در بخش اول پروندۀ «نظریۀ عدالت اجتماعی» سیدمهدی زریباف، معاون اقتصادی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری،عدالت اجتماعی را به‌مثابۀ عدالت تنظیمی صورت‌بندی کرده، جمیله علم‌الهدی، دانشیار دانشگاه شهید بهشتی، به پیوستگی‌های هستی‌شناختی عدالت فردی و عدالت اجتماعی نگاهی فلسفی انداخته و جواد حیدری با بهره‌گیری از آرای تامس نیگل، در جست‌وجوی عدالت در جهانی آکنده از نابرابری برآمده است.
در ادامه، به نقد و بررسی کتاب «بازاندیشی عدالت اجتماعی»، تازه‌ترین اثر حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد واعظی و سومین گام او در نظریه‌پردازی در باب عدالت پرداخته شده است. در ابتدا، گزیده‌ای از «نظریۀ ارزش اخلاقی فراگیر و خودبسندۀ عدالت» به قلم نویسندهٔ کتاب دربارۀ چیستی و چرایی عدالت اجتماعی آمده، سپس وی در گفت‌وگو با «برداشت اول» از سرفصل‌های ضلع سوم نظریه‌اش در باب عدالت رونمایی کرده و به چگونگی عدالت اجتماعی می‌پردازد.
مصطفی زالی، محمدرضا قائمی‌نیک، مجتبی نامخواه، نجمه کیخا، علی سعیدی، حسین مهدی‌زاده، محمدصادق تراب‌زاده، مهدی شجریان، سیدکاظم سیدباقری و محمد فخرروحانی نیز در فصلی با عنوان «عدالت‌شناسی، دادگری است»، به نقد و بررسی کتاب «بازاندیشی عدالت اجتماعی» پرداخته‌اند.
گفتنی است تازه‌ترین شمارهٔ مجلهٔ «برداشت اول» در ۴۸۰ صفحه به قیمت ۱۰۰هزار تومان از طریق دکه‌های روزنامه‌فروشی سراسر کشور در دسترس خوانندگان گرامی است.
پایان پیام/