هر شهر ایران چند اثر ثبت جهانی دارد؟
۲۶ اثر تاریخی و طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به چشم می‌خورد که از مشهورترین جاهای دیدنی ایران هستند.
آثار ایرانی ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو گنجینه‌های طبیعی ایران در عرصه‌های جنگلی و بیابانی و همچنین آثار باستانی ارزنده در استان‌های مختلف کشور را شامل می‌شود. برخی از این آثار به‌طور مشترک در چند استان قرار گرفته‌اند و برخی دیگر در شهرها قرار دارند. شهرهای اصفهان با سه اثر مستقل و بم با یک اثر مستقل و دو اثر مشترک پیشتاز شهرهای دارای آثار ثبت شده در یونسکو در ایران هستند.
آثار طبیعی ایران در فهرست میراث یونسکو از ذخیره‌گاه‌های ارزشمند زیست‌کره در جهان به شمار می‌روند و آثار باستانی ایران اهمیت بالایی میان مورخان و باستان‌شناسان در دیگر نقاط جهان دارند. آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث معنوی و ناملموس یونسکو نیز هویت ملی ایران‌زمین را مشخص می‌کنند.
اصفهان؛ دو اثر مستقل و پنج اثر مشترک ثبت جهانی
«میدان امام (نقش جهان)» و «مسجد جامع اصفهان» دو اثر ایران در میراث جهانی یونسکو در مرکز استان اصفهان، شهر اصفهان هستند. باغ «چهلستون» اصفهان و باغ «فین» کاشان نیز به‌صورت مشترک با دیگر باغ‌های ایرانی در فهرست میراث یونسکو به چشم می‌خورد. قنات «وزوان» در شهر وزوان، قنات «مزدآباد» در شهر میمه و قنات «مون» در شهر اردستان نیز سه قنات از ۱۱ قنات ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو در اصفهان هستند که نام آنها به‌عنوان بیستمین اثر ایران در فهرست یونسکو ثبت شده است.
خوزستان؛ سرزمین باستانی ایران
نخستین اثر ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو، «زیگورات چغازنبیل» در خوزستان است که در سال ۱۹۷۹ میلادی در این فهرست ثبت شد. این سازه ارزشمند در نزدیکی روستای خماط و در فاصله تقریبی ۴۰ کیلومتری از جنوب شرقی شوش قرار دارد.
«سازه‌های آبی شوشتر» از دیگر آثار تاریخی خوزستان در فهرست یونسکو است که به واسطه طراحی خلاقانه و نبوغ معماری مورد توجه کارشناسان جهانی قرار دارد. سازه‌های آبی شوشتر در نزدیکی میدان ۱۵ خرداد شهر شوشتر قرار دارد.
«محوطه باستانی شوش» در گستره‌ای به مساحت بیش از ۸۰۰ هکتار، دیگر اثر برگزیده استان خوزستان در فهرست میراث جهانی یونسکو است. باستان‌شناسان در این محوطه باستانی ۱۵ لایه تاریخی از دوران عیلامیان، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان کشف کرده‌اند. از معروف‌ترین بناهای باستانی در شهر باستانی شوش می‌توان قلعه آپادانا، تپه‌های آکروپول و قلعه شوش را نام برد.
فارس؛ میزبان مشهورترین آثار تاریخی ایران
منبع عکس: وب‌سایت iran traveling center، عکاس نامشخص
استان فارس تعداد قابل‌توجهی از معروف‌ترین آثار ایران در دنیا را در خود جای داده است. «مجموعه تخت جمشید»، «چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی فارس» و «مجموعه پاسارگاد» آثار برگزیده این استان در فهرست میراث جهانی یونسکو هستند. «باغ ارم شیراز» از دیگر آثار ثبت‌شده استان فارس به‌عنوان میراث جهانی است که به‌طور مشترک با هشت باغ ایرانی دیگر به‌عنوان سیزدهمین اثر ایران در سال ۲۰۱۱ میلادی در فهرست یونسکو ثبت شد.
تخت جمشید در فاصله کمتر از ۱۰ کیلومتری شمال شرقی مرودشت و فاصله تقریبی ۷۰ کیلومتری از شمال شرقی شیراز قرار دارد. آرامگاه کوروش هخامنشی همراه با مجموعه‌ای از بناهای تاریخی در محوطه پاسارگاد نیز در روستای «مادر سلیمان» در ۱۳۵ کیلومتری شمال شرقی شیراز واقع شده است.
بخش قابل‌توجهی از آثار باستانی دوره ساسانیان در نزدیکی شهرهای فیروزآباد و کازرون در استان فارس قرار دارد که مجموعه آنها تحت عنوان «چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی فارس» در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است. آثار این مجموعه و محل قرارگیری آنها به شرح زیر است:
سنگ‌نگاره پیروزی اردشیر بابکان بر اردوان در فیروزآباد فارسشهر گور در سه کیلومتری شهر فیروزآبادکاخ اردشیر بابکان در شهر تاریخی گور در نزدیکی فیروزآبادشهر بیشاپور در بخش مرکزی کازرونغار شاپور در ۶ کیلومتری شهر تاریخی بیشابور و ۲۵ کیلومتری شهر کازرونکاخ ساسانی سروستان در ۹ کیلومتری جنوب شهر سروستانکرمان؛ میزبان بیشترین میراث ثبت شده ایران در یونسکو
استان کرمان با دو اثر مستقل و پنج اثر مشترک با دیگر استان‌ها در یونسکو، رتبه نخست استان دارای بیشترین آثار ثبت‌شده ایران در یونسکو را دارد. «روستای صخره‌ای میمند» در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی شهر بابک، «ارگ بم» در شهر تاریخی بم، «باغ شازده» در شهر ماهان، قنات «گوهر ریز» در جوپار، قنات‌های «اکبر آباد» و «قاسم آباد» در بم و بخشی از «کویر لوت» در این استان، آثار ثبت‌شده کرمان در فهرست یونسکو هستند.
آثار ثبت جهانی دیگر شهرهای ایران
آثار ثبت شده ایران که به‌صورت پراکنده در شهرهای مختلف ایران قرار گرفته‌اند، به شرح زیر است:
تخت سلیمان در استان آذربایجان غربی، شهر تکابگنبد سلطانیه در استان زنجان، شهر سلطانیهسنگ‌نوشته بیستون در استان کرمانشاه، بر فراز کوه بیستون در ۳۵ کیلومتری شرق شهر کرمانشاهکلیساهای ارامنه در استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، قره‌کلیسا در شهر چالدران، کلیسای سنت استپانوس مقدس در شهر جلفا و کلیسای زور زور در شهر ماکوبازار تبریز در استان آذربایجان شرقی، شهر تبریزآرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی در استان اردبیل، شهر اردبیلبرج گنبد قابوس در استان گلستان، شهر گنبد کاووسکاخ گلستان در استان تهران، شهر تهرانشهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان، ۵۰ کیلومتری جنوب شهر زابلبافت تاریخی یزد در استان یزد، شهر یزدمنظر فرهنگی اورامانات در استان‌های کرمانشاه و کردستان، روستای اوراماناتبیابان لوت در استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و کرمانجنگل‌های هیرکانی در استان‌های خراسان شمالی، گلستان، مازندران و گیلان
منبع عکس: وب‌سایت UNESCO World heritage centre، عکاس نامشخص
نخستین اثر صنعتی ایران که به‌دلیل کیفیت بالای ساخت، تکنیک پیشرفته در طراحی و گستردگی خط ریلی در سال ۲۰۲۱ میلادی در فهرست یونسکو به ثبت رسید، راه آهن سراسری ایران بود. خط ریلی راه آهن سراسری نزدیک به ۱,۴۰۰ کیلومتر طول دارد و بندر گز در کرانه دریای خزر را به بندر امام خمینی در کرانه خلیج فارس می‌رساند. این خط ریلی در مسیر خود از شهرهایی مانند قائمشهر، گدوک، فیروزکوه، گرمسار، تهران، اراک، دورود، شهبازان و اندیمشک عبور می‌کند و همچنین از جوار شهرهای اهواز و خرم‌شهر نیز می‌گذرد.
۱۱ قنات ایرانی در سال ۲۰۱۶ میلادی به‌دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد در ساختار خود (از جمله عمیق‌ترین یا طولانی‌ترین قنات‌های تاریخی و فناوری جالب‌توجه در ساخت) در فهرست میراث یونسکو به ثبت رسیدند. اسامی ۱۱ قنات ثبت شده در فهرست یونسکو به شرح زیر است:
قنات قصبه در گنابادقنات بلده در فردوسقنات حسن آباد مشیر در مهریزقنات باغ زارچ در زارچقنات ابراهیم آباد در اراکقنات مزد آباد در میمهقنات عمومی وزوان در وزوانقنات مون در اردستانقنات گوهرریز در جوپارقنات اکبر آباد در بمقنات قاسم آباد در بم
باغ‌های ایرانی نیز که به‌دلیل معماری زیبا و قدمت آنها در فهرست میراث یونسکو ثبت شده‌اند در ۹ شهر مختلف قرار دارند که اسامی آنها به شرح زیر است:
باغ پاسارگاد مرودشتباغ ارم شیراز باغ شاهزاده ماهانباغ چهلستون اصفهان باغ فین کاشانباغ عباس‌آباد بهشهر باغ دولت آباد یزدباغ اکبریه بیرجندباغ پهلوان پور مهریزشهرهای ایران به‌ترتیب تعداد آثار ثبت جهانینام شهرتعداد آثارنام آثاراصفهان۳میدان امام (نقش جهان)، مسجد جامع اصفهان، باغ چهلستون (جزو باغ ایرانی)بم۳ارگ بم، قنات اکبرآباد (جزو قنات ایرانی)، قنات قاسم آباد (جزو قنات ایرانی)مرودشت۲مجموعه تخت جمشید، باغ پاسارگاد (جزو باغ ایرانی)یزد۲بافت تاریخی یزد، باغ دولت آباد (جزو باغ ایرانی)مهریز۲قنات حسن آباد مشیر (جزو قنات ایرانی)، باغ پهلوان پور (جزو باغ ایرانی)شوشتر۱سازه‌های آبی شوشترشوش۱محوطه باستانی شوشتبریز۱بازار تبریزفیروزآباد۱سنگ‌نگاره پیروزی اردشیر بابکان بر اردوان، شهر گور، کاخ اردشیر (جزو منظر باستانی ساسانی فارس)کازرون۱شهر تاریخی بیشاپور، غار شاپور (جزو منظر باستانی ساسانی فارس)سروستان۱کاخ سروستان (جزو منظر باستانی ساسانی فارس)شهر بابک۱روستای صخره‌ای میمندروستای مادر سلیمان۱مجموعه پاسارگادخماط۱زیگورات چغازنبیلتهران۱کاخ گلستاناردبیل۱بقعه شیخ صفی الدین اردبیلیتکاب۱مجموعه تخت سلیمانکرمانشاه۱سنگ‌نوشته بیستونزابل۱شهر سوختهسلطانیه۱گنبد سلطانیهگنبد کاووس۱برج گنبد قابوسروستای اورامانات۱منظر فرهنگی اوراماناتجلفا۱کلیسای سنت استپانوس (جزو آثار رهبانی ارامنه در ایران)ماکو۱کلیسای زور زور (جزو آثار رهبانی ارامنه در ایران)چالدران۱قره کلیسا (جزو آثار رهبانی ارامنه در ایران)ماهان۱باغ شاهزاده (جزو باغ ایرانی)شیراز۱باغ ارم (جزو باغ ایرانی)کاشان۱باغ فین (جزو باغ ایرانی)بیرجند۱باغ اکبریه (جزو باغ ایرانی)بهشهر۱باغ عباس‌آباد (جزو باغ ایرانی)جوپار۱قنات گوهرریز (جزو قنات ایرانی)زارچ۱قنات زارچ (جزو قنات ایرانی)اراک۱قنات ابراهیم‌آباد (جزو قنات ایرانی)فردوس۱قنات بلده (جزو قنات ایرانی)گناباد۱قنات قصبه (جزو قنات ایرانی)وزوان۱قنات وزوان (جزو قنات ایرانی)میمه۱قنات مزدآباد (جزو قنات ایرانی)اردستان۱قنات مون (جزو قنات ایرانی)پرسش‌های متداولچند مورد از آثار تاریخی و طبیعی ایران در یونسکو به ثبت رسیده است؟۲۶ اثرکدام شهرهای ایران پیشتاز ثبت اثر در یونسکو هستند؟اصفهان و بمنخستین اثر ثبتی ایران در یونسکو کجاست؟زیگورات چغازنبیلکدام استان میزبان بیشترین میراث ثبت شده ایران در یونسکو است؟استان کرمان
عکس کاور، مسجد جامع اصفهان از وب‌سایت tehrantimes