سیاست خارجی جدید ترکیه؛ از «دوباره آسیا» تا مدیریت «ناتو»
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، پایگاه اینترنتی شبکه «الجزیره» در گزارشی تحلیلی به مهم‌ترین پرونده‌های سیاست خارجی ترکیه در دوره جدید ریاست جمهوری «رجب طیب اردوغان» پرداخته و نوشت: روابط آنکارا با پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، جنگ روسیه و اوکراین و تنش‌های سیاسی در جهان پرونده‌هایی هستند که روی میز کار اردوغان، بیشترین اهمیت را در بُعد خارجی دارند. الجزیره به آینده مناسبات آنکارا با کشورهای عربی و قاره آفریقا هم پرداخته و از سیاست منطقه‌ای فعلی اردوغان را «دوباره آسیا» توصیف کرد.
انتخابات ترکیه؛ رویدادی ملی با پیامدهای فراملی
در مقدمه این گزارش آمده است: انتخابات ترکیه به ویژه با وجود تفاوت جهت‌گیری سیاسی و ایدئولوژیک اردوغان و رقیبش قلیچداراوغلو توجه جهانیان را به خود جلب کرد؛ نتایج این انتخابات به دلیل موقعیت جغرافیایی، میانجیگری منطقه‌ای پویا بین شرق و غرب و قرار گرفتن آن در تنش‌های بین‌المللی، می‌توانست تاثیر مستقیمی بر جهت‌گیری ترکیه در سیاست‌های داخلی و خارجی این کشور داشته باشد.
«محمد علی مرت»، دانشیار دانشگاه طیب اردوغان، در گفت‌وگو با الجزیره تصریح کرد: با آغاز دوره جدید ریاست جمهوری اردوغان، فرآیندهایی جدی در تصمیم‌گیری برای سیاست خارجی در انتظار اردوغان است.وضعیت جهانی شاهد روندهایی همچون فروپاشی و شکل‌گیری اتحادهای جدید است که در ترکیه و اهمیت مواضعی که در برخی پرونده‌ها اتخاذ خواهد کرد منعکس شده است.
وی در ادامه این گفت‌وگو افزود: اولین تصمیمی که ترکیه باید اتخاذ کند موافقت با الحاق سوئد به ناتو است. ترکیه تحت رهبری اردوغان سعی خواهد کرد از دو قطبی شدن موقعیتش در صحنه بین‌المللی فاصله بگیرد، در حالی که در صورت پیروزی قلیچداراوغلو، انتظار می‌رفت ترکیه به غرب نزدیک‌تر شود.
چالش‌های ترکیه در پرتو تحولات بین‌المللی
استاد دانشگاه ترکیه‌ای در ادامه خاطرنشان کرد: این تصمیم نشان‌دهنده موضع ترکیه در پرتو تحولات بین‌المللی خواهد بود، زیرا پیوستن سوئد به ناتو از جهت فشار بر روسیه اهمیت دارد و غرب از ترکیه می‌خواهد تا با الحاق سوئد موافقت کند؛ اما به دلیل شرایط کنونی، کشورهای بزرگ ناتو تلاش می‌کنند ترکیه را در سطح بین‌المللی به حاشیه برانند.
مرت در ادامه تصریح کرد: این کشورها با حمایت از حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) که آنکارا آن‌ها را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار می‌دهد، تلاش می‌کنند ترکیه را از شرق مدیترانه و دریای اژه از طریق یونان و از سمت سوریه و عراق محاصره کنند. عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا منتفی است؛ و این از موضع کشورهایی مانند آلمان و عدم توافق با انگلیس و فرانسه نیز مشهود است.
ریاست‌جمهوری مجدد اردوغان؛ دوره ثبات در سیاست خارجی؟
«اسماعیل نعمان تلجی»، استاد دانشگاه ساکاریا هم که گفت‌وگویی با الجزیره داشته، در این باره می‌گوید: این احتمال وجود دارد که نتایج انتخابات ترکیه به ثبات سیاست خارجی منجر شود. این ثبات کمک خواهد کرد تا آنکارا در موقعیت قوی‌تری برای غلبه بر دوره‌های مشکل‌ساز در روابط با کشورهای غربی و متحدانی مانند ایالات متحده آمریکا و پیمان ناتو قرار گیرد.
تلجی در ادامه گفت‌وگو با الجزیره اظهار داشت: وقتی ترکیه بتواند ثبات خود را در سیاست داخلی و خارجی افزایش دهد و منابع مالی و به طور کلی وضعیت اقتصادی خود را تقویت کند، فصل جدیدی در روابط ترکیه با کشورهای غربی آغاز خواهد شد که در آن، موضع آنکارا قوی‌تر خواهد بود. تجربه مدیریت بحران هر دو دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه بر ثبات در سیاست خارجی ترکیه تاکید دارد و بنابراین می‌توان انتظار داشت او و تیمش بتوانند تحولات غیرمنتظره و محاسبه نشده را مدیریت کنند.
جایگاه نظامی در ناتو و سیاست «دوباره آسیا»
«دوجی اوغلو»، محقق مؤسسه مطالعات اورسام در گفت‌وگو با خبرنگار الجزیره به موضوع مهم دیگری در روابط خارجی کشورش اشاره کرده و گفت: یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌های ترکیه در سیاست خارجی در دوران اردوغان، توسعه روابط با ناتو است؛ با توجه به اینکه این کشور بزرگترین نیروی نظامی را در داخل ائتلاف ناتو دارد. پیشرفت ترکیه در حوزه صنایع دفاعی، واردات تجهیزات امنیتی از آمریکا را به میزان قابل توجهی کاهش داده است؛ این موضوع ضمن اهمیت دادن به تولید داخلی، مشارکت و روابط آنکارا با بازیگران مختلف دیگر را هم افزایش داده است.
دوجی اوغلو در ادامه و ضمن تاکید بر این نکته که نزدیک شدن به ترکیه در دوره آتی به نفع آمریکا خواهد بود، خاطرنشان کرد: اردوغان سیاست «دوباره آسیا» را در پیش گرفته است؛ او به لطف این سیاست روابط دیپلماتیک و اقتصادی با کشورهای آسیای مرکزی و همچنین با روسیه و چین را توسعه داد.
محمدعلی مرت در بخش دیگری از این مصاحبه تاکید کرد: در نتیجه ماهیت روابط کنونی با غرب، نیازی از سوی آنکارا برای مشارکت با روسیه در برخی پرونده‌ها وجود خواهد داشت؛ به ویژه در پرونده درگیری آذربایجان و ارمنستان و مسائل باقی مانده در سوریه و شمال عراق، این امر با توجه به مواضع متضاد غرب با روسیه به ویژه در مورد اوکراین مطرح است. نزدیکی روابط ترکیه با روسیه بر روابط آنکارا بر غرب تأثیر منفی خواهد گذاشت و تبعات منطقه‌ای دیگری در پی خواهد داشت.
مناسبات عربی ترکیه؛ حرکت به سوی همگرایی
تلجی، استاد دانشگاه ترکیه‌ای در خصوص چارچوب روابط ترکیه و کشورهای معتقد است که از سال جاری روابط گسترده سیاسی، اقتصادی و نظامی با کشورهای خاورمیانه و جغرافیای اسلامی برقرار خواهد شد و مناسبات عربی حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان گسترش خواهد یافت. پیام‌های تبریک پیاپی سران کشورهای عربی و جهان اسلام به اردوغان پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری حاکی از علاقه این کشورها به روابط دوجانبه با ترکیه و ثبات منطقه است.
دوجی اوغلو، کارشناس دیگر ترکیه‌ای در بخش دیگری از گفت‌وگو با الجزیره و درباره مناسبات عربی آنکارا گفت: سیاست خارجی ترکیه به دلیل تحولات مهم منطقه‌ای با چالش‌هایی مواجه است که آخرین آن بحران سوریه و لیبی است. بحران سوریه و مسائل مربوط به آوارگان که در سیاست داخلی نیز انعکاس یافته ، در راس برنامه‌های سیاست خارجی ترکیه قرار خواهد گرفت. می‌توان گفت که دولت اردوغان سیاستی را دنبال خواهد کرد تا تضمین کننده بازگشت امن و آبرومندانه سوری‌ها به میهن خود در دوره آتی باشد.
روابط با آفریقا: تلاش برای ایفای نقش‌های انسانی و تاثیرگذاری سیاسی
دوجی اوغلو درباره روابط آنکارا با آفریقا تصریح کرد: ترکیه به رهبری اردوغان روابط سیاست خارجی خود را با آفریقا توسعه داده و به دنبال ایفای نقش‌های انسانی است. نقش آنکارا در سومالی و لیبی که مورد توجه جامعه جهانی قرار گرفته، ادامه خواهد داشت. ترکیه به تلاش خود برای برگزاری انتخاباتی براساس دموکراسی در لیبی ادامه خواهد داد.
پایان پیام/