نظارت بر پخش فیلم‌های خارجی پلتفرم‌ها با کیست؟
خبرگزاری فارس-گروه هنر و رسانه: عصر حاضر به‌عنوان عصر ارتباطات پر از ابزارها و راه‌های متفاوت برای رسیدن به هر محتوایی است که فکرش را می‌کنید، از کتاب و مقاله گرفته تا فیلم و سریال همه و همه شاید با چند کلیک و جست‌وجوی کوتاه در دسترس عموم مردم با هر سن وعقیده‌ای قرار می‌گیرد.
این اتفاق شاید نظارت والدین بر فرزندانشان را دشوارتر از همیشه کرده و از اساس باعث دسترسی باز و بدون محدویت کودکان و نوجوانان به آثاری باشد که حتی با رعایت محدودیت سنی منتشر شده است؛ در این شرایط ویاودیها شاید بستری قابل اعتماد برای خانواده‌ها باشند تا با خیال راحت کودکان و اوقات فراغتشان را به آنها بسپارند.
اما شاید اگر سری کوتاه به برخی سکوهای انتشار رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر بزنید؛ فارغ از محتوای مبهم برخی آثار تولیدی در این پلتفرم‌ها با انبوهی از آثار خارجی مواجه می‌شوید که برخی از آنها با دوبله و یا زیرنویس‌های اختصاصی عرضه می‌شود.
اما آیا نظارت کافی بر آثار مختلف موجو در این فضا صورت می‌گیرد؟ این سؤالی است که پاسخ و حتی مرجع پاسخ دهی به آن روشن نیست.
*نظارتی که همه ادعای آن را داشتند
ابتدای شروع راه سازمان صوت و تصویر فراگیر (ساترا) دو نهاد ادعای نظارت بر ویاودیها را داشتند، ساترا و سازمان سینمایی که قبل از تشکیل ساترا توسط سازمان صدا و سیما متولی سکوهای پخش مجازی بود.
در همین رابطه محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی که قصد بازگشت مسؤولیت نظارت بر شبکه نمایش خانگی به سازمان سینمایی را داشت با بیان اینکه سازمان صداوسیما به‌عنوان رسانه ملی وظایف خطیری دارد افزود: رسانه ملی مأموریت‌های گسترده‌ای دارد و نیاز دارد به فکر ایجاد بسترهایی برای توسعه، پویایی و ارتقای گستره مخاطبانش باشد. با بازنگری این مصوبه مسئولیت نمایش خانگی که به مسئولیت‌های تلویزیون اضافه شده، به جای اصلی‌اش بر‌می‌گردد.
وی تأکید کرد: جایگاه نظارتی و شأن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی باید حفظ شود؛ البته تجربه چند‌ساله هم نشان داده است علاوه بر نارضایتی سینماگران و صنوف، تناقضات و چندگانگی در نظارت‌های کیفی و محتوایی تولیدات این حوزه ایجاد شده است.
معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به پیگیری جدی این وزارتخانه و سازمان سینمایی درباره موضوع پلتفرم‌ها تصریح کرد: این مطالبه جامعه سینمایی کشور است. در حال پیمودن مسیرها و برگزاری جلسات با مراکز ذی‌ربط هستیم و امیدواریم در مراکز قانونی تصمیم‌گیری این کار به جریان بیفتد.
از طرفی پیمان جبلی در گفت‌وگوهای پراکنده‌ای که داشته و یا در محافل دانشگاهی که صحبت کرده نظر قطعی خود را در دفاع از ساترا بیان کرده و گفته است:«در فضای بعضی از پلتفرم‌هایی که در قالب گیمینگ پخش زنده دارند، استریمینگ دارند، مطالبی که آنجا بارگذاری می‌شود اعم از محتوای مستهجن به معنی واقعی کلمه، شیطان‌پرستی به معنی واقعی کلمه، محتواهای صددرصد ضددینی و ضداخلاقی و ضدامنیتی، همین الان روز روشن در جمهوری اسلامی‌شما بروید در این پلتفرم‌ها چه‌کسی صاحب اینجاست؟ چه‌کسی باید این را مدیریت بکند؟ یعنی می‌خواهم عرض کنم ما اگر ادعای نظارت داریم این ادعا، ادعای سلیقه‌ای ما نیست. وظیفه‌ای است که قانون اساسی گردن ما گذاشته است و تفسیر از قانون اساسی توسط نهادهای قانونی. ما موظف هستیم به حفظ امنیت فرهنگی جامعه و حفظ حریم فرهنگی جامعه و از این وظیفه‌مان کوتاه نمی‌آییم.»
*در نهایت ساترا به‌عنوان ناظر انتخاب شد
درنهایت ۲۷ بهمن‌ماه سال ۱۴۰۰ حبیب ایل‌بیگی معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی در گفتگو با یکی از رسانه‌ها، ماحصل جلسات متعدد این سازمان با ساترا را در دو نکته دانست؛ نخست این که مجوز صادرشده از سوی سازمان سینمایی برای نمایش اینترنتی فیلم‌های سینمایی، کفایت کند و فیلم‌ها نیازمند مجوزی تازه از سوی ساترا برای نمایش در پلتفرم‌ها نباشند؛ امری که البته چندان مورد مناقشه هم نبود و تاکنون مواردی از ممیزی مجدد فیلم‌های سینمایی در پلتفرم‌ها گزارش نشده بود.
دوم این که بررسی و صدور مجوز برای سریال‌های خانگی، از سوی سازمان سینمایی متوقف شده و همه این امور به ساترا محول شود.
این مورد عملا به معنای آن است که سازمان سینمایی برای نخستین بار، از ادعای محق بودن خود برای نظارت بر سریال‌های خانگی دست برداشته است. این در حالی است که در ماه‌های اخیر، محمد خزاعی رییس سازمان سینمایی چند بار از لزوم بازگشت اختیار نظارت بر این سریال‌ها به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سخن گفته و اعلام کرده بود: معتقدیم باید صفر تا صد جریان ویاودیها به ارشاد برگردد.
بنابراین با این اتفاق، می‌توان پرونده اختلاف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیما بر سر نظارت بر سریال‌های نمایش خانگی را که منجر به صدور مجوزهای دوگانه شده بود، پایان‌یافته تلقی کرد.
*نظارتی که ضروری است/ هر قالب یک متولی
در شرایط فعلی سکوهای انتشار و به اصطلاح «ویاودیها» میزان بسیار بالایی از سبد فرهنگی و سرگرمی مخاطب را به خود اختصاص داده‌اند و در گیر و دار و شلوغی‌های شبکه‌های ماهواره‌ای و ضد نظام تبدیل به فضایی شده‌اند که در نظر خانواده‌ها می‌توانند قابل اعتماد باشند، اعتمادی که در صورت نظارت غلط و البته اعمال خلاف قانون برخی از پلتفرم‌ها می‌تواند آنها را به اسب تروا تبدیل و فرهنگ جامعه را متلاشی کند.
پیمان جبلی چندی پیش و در نشستی که در دانشگاه امام صادق (ع) داشت در رابطه با چرخه نظارت بر محتوای ویاودیها گفت:« چرخه بررسی محتوا، صدور مجوز، کنترل و نظارت تولید باید ضمانت اجرایی داشته باشد. امسال با کمک مجلس حکمی را در بودجه آماده کرده‌ایم تا این چرخه کامل شود اما شورای نگهبان صلاح ندانستند که این حکم را تایید کنند و گفتند جنسش بودجه‌ای نیست. دوباره به مجلس آوردیم تا جنس آن را بودجه‌ای کنیم اما با این نظر دوستان در مجلس مواجه شدیم که وقتی شورای نگهبان رد کرد شما هیچ کاری نمی‌توانید انجام دهید. گفتیم ایراد گرفته و این ایراد را رفع کردیم تا مشکل حل شود. حرف من این است که از یک‌سو می‌گویید قانون وجود ندارد و شب و روز را به‌هم می‌دوزیم تا قانون را تکمیل کنید اما قانون که می‌آید اشکال و ایراد گرفته می‌شود.»
حال در این میان هر قالب محتوایی ارائه شده در شبکه نمایش خانگی ناظر و متولی مخصوص به خود را دارد، سریال‌ها را ساترا مجوز داده و سینمایی‌ها با مجوز سازمان سینمایی اکران آنلاین می‌شوند، اما قالبی مهم که از اساس برای تهاجم فرهنگی کاربرد دارد متولی‌اش مبهم است، پخش و نمایش آثار خارجی، بعضا با دوبله‌های اختصاصی در پلتفرم‌ها همانند دیگر بخش‌های تولیدی نیازمند ناظر است.
مطابق با شنیده‌ها نظارت بر این بخش هم وظیفه ساترا است که البته سازمان سینمایی در حال رایزنی برای دریافت آن است، فارغ از این که کدام نهاد به چه شکلی وظیفه نظارت بر این محتوا را دارد، لزوم این اتفاق امری انکار نشدی است.
*جمع‌بندی
ناگفته پیدا است که نظارت بر آثار خارجی پخش شده در شبکه نمایش خانگی اگر بیشتر از آثار تولید داخل نباشد کمتر نیست، چراکه برخی از فیلم‌ها و تولیدات دیگر کشورها از اساس با اِلمان‌های خاص و جهت اهدافی از پیش تعیین شده برای جامعه مخاطبین این آثار تولید شده‌اند، همین نکته لزوم نظارت بر آنها را تقویت می‌کند.
حال بر اساس برخی از شنیده‌های خبرنگار فارس از مسؤولین سازمان سینمایی نظارت بر آثار خارجی در ویاودیها به عهده ساترا بوده و این سازمان قصد دارد تا با مذاکراتی این مهم را به‌عهده بگیرد.
پایان پیام/